Trauma-sensitief werken - waarom het zoveel meer is dan een methode
De laatste jaren hoor je het steeds vaker: trauma-sensitief werken. Het lijkt een term die bijna vanzelfsprekend wordt gebruikt in de zorg, het onderwijs en de psychosociale begeleiding. Maar als je het mij vraagt, gaat trauma-sensitief werken over iets dat veel dieper ligt dan een werkwijze, een set tools of een protocol.
Het gaat over hoe jij aanwezig bent.
Wie jij bent in de ruimte met de ander.
En wat jouw zenuwstelsel communiceert, nog vóórdat je één woord hebt gesproken.
Het zenuwstelsel hoort alles, vóór woorden, vóór gedrag
Trauma gaat in de kern over veiligheid: hoe goed kan iemand landen in zijn lichaam? Hoe snel interpreteert het zenuwstelsel gevaar? Hoe wordt spanning vastgehouden of vermeden?
In de praktijk zie ik keer op keer dat herstel begint bij co-regulatie, jouw vermogen om met jouw aanwezigheid rust, helderheid en menselijkheid uit te stralen.
Een cliënt voelt feilloos of jij er bent met aandacht, openheid en zachtheid.
Of dat je ergens anders bent, in je hoofd, in je oordeel, in je agenda.
Trauma-sensitief werken vraagt daarom om een diep bewustzijn van jezelf: je triggers, je lichaam, je ademhaling, je neiging om te fixen of op te lossen. Het is een uitnodiging om te vertragen en te voelen, zodat jouw zenuwstelsel beschikbaar is voor de ander.
Het gaat niet om technieken. Het gaat om relatie.
Natuurlijk werken polyvagaal-theorie, ademwerk, opstellingen en lichaamsgerichte methoden fantastisch wanneer je ze goed inzet. Maar de echte verandering ontstaat in de relatie. In de minuscule momenten waarop een cliënt voelt: “Ik mag hier bestaan precies zoals ik nu ben.”
Trauma-sensitief werken betekent dat je:
– oordeelloos aanwezig bent
– signalen van overprikkeling vroeg herkent
– spanning in het lichaam ziet vóórdat iemand woorden vindt
– ruimte maakt om te ontladen in plaats van te duwen naar inzicht
– staat voor veiligheid in plaats van snelheid
Het is werken met wat onder de oppervlakte leeft. Met de zachte taal van het lichaam.
Waarom het vandaag belangrijker is dan ooit
We leven in een wereld die constant vraagt om presteren, voldoen, doorgaan. Veel mensen verliezen onderweg contact met hun lichaam. Ze voelen niet meer dat ze moe zijn, bang zijn, of overvraagd worden. Dat noemen we ook wel ‘functioneel bevroren’: van buiten functioneert iemand, van binnen staat het systeem op overleven.
Trauma-sensitief werken is dan geen luxe, het is een noodzaak.
Het herstelt het contact tussen hoofd, hart en lichaam.
Het geeft ruimte aan emoties die jarenlang geen plek kregen.
Het opent weer de weg naar keuzevrijheid, innerlijke rust en verbinding.
Als opleider binnen Zonnevlecht Opleidingen zie ik dat professionals vaak honger hebben naar kennis en technieken, en dat begrijp ik. Maar het echte vakmanschap zit ’m in belichaamde aanwezigheid. Daarom is trauma-sensitief werken óók een persoonlijk proces:
– leren voelen waar jouw grenzen liggen
– vertragen wanneer je eigen systeem aanslaat
– je eigen karakterstijlen en beschermingsmechanismen herkennen
– jezelf toestaan om geraakt te worden
Want alleen een gereguleerd zenuwstelsel kan een ander zenuwstelsel reguleren.
Voor mij is trauma-sensitief werken een cultuur, een houding, bijna een levensstijl. Het vraagt dat je durft te zakken in je lijf, te luisteren naar wat niet wordt uitgesproken, en aanwezig te blijven bij menselijke kwetsbaarheid.
Het is het werk dat we doen in elke sessie, in elke training en in elke ontmoeting: ruimte maken voor de mens achter het verhaal.
En als je het mij vraagt… daar begint echte heling altijd.
Pauline Trum – Trauma-, Rouw- & Verliestherapeut en Opleider in Bewustzijn
