Een Eenvoudige Uitleg van Polyvagaal Therapie: Het Verbinden van Lichaam en Geest voor Emotioneel Welzijn.
Introductie:
Polyvagaal therapie is een benadering die de verbinding tussen het zenuwstelsel, emoties en welzijn onderzoekt en gebruikt om psychologische en emotionele genezing te bevorderen. Het is gebaseerd op de polyvagaal theorie van Dr. Stephen Porges, die stelt dat ons autonome zenuwstelsel een cruciale rol speelt in onze fysiologische en emotionele reacties. In dit artikel zullen we op een eenvoudige manier uitleggen wat polyvagaal therapie inhoudt en hoe het kan bijdragen aan het herstel van trauma, angst en andere psychologische aandoeningen.
Het Autonome Zenuwstelsel:
Om polyvagaal therapie beter te begrijpen, moeten we eerst het autonome zenuwstelsel bekijken. Dit systeem regelt automatisch lichaamsfuncties waar we meestal geen bewuste controle over hebben, zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee hoofdtakken: het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel.
De Drie Vagale Toestanden:
Polyvagaal therapie is gebaseerd op de ideeën van Dr. Porges over de drie "vagale toestanden" die ons autonome zenuwstelsel kan aannemen, afhankelijk van de situatie waarin we ons bevinden.
1. Veilige en Sociaal Verbonden Toestand: Dit is de ventrale vagale toestand, die geassocieerd wordt met veiligheid, ontspanning en sociale betrokkenheid. In deze toestand voelen we ons kalm en in staat om contact te maken met anderen.
2. Actieve Reactie op Gevaar: Dit is de sympathische toestand, ook wel bekend als de vecht-of-vluchtreactie. Wanneer we een bedreiging ervaren, activeert het sympathische zenuwstelsel en bereidt ons lichaam zich voor om te vechten of te vluchten. Ons hart gaat sneller kloppen, de ademhaling versnelt en onze spieren spannen zich aan.
3. Bevriezing en Dissociatie: Dit is de dorsale vagale toestand, die optreedt wanneer de bedreiging overweldigend is en onze pogingen om te vechten of te vluchten niet succesvol zijn. In deze toestand voelen we ons uitgeschakeld, losgekoppeld van onszelf en anderen. Het kan leiden tot gevoelens van depressie, disassociatie en onthechting.
Het Belang van het Autonome Zenuwstelsel:
Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor het reguleren van verschillende lichaamsfuncties, zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering. Het bestaat uit twee takken: het sympathische zenuwstelsel, geassocieerd met de vecht-of-vluchtreactie, en het parasympathische zenuwstelsel, geassocieerd met rust, herstel en ontspanning. Een gezonde balans tussen deze takken is essentieel voor ons emotioneel welzijn.
Polyvagaal therapie maakt gebruik van verschillende therapeutische technieken om het autonome zenuwstelsel in balans te brengen en de ventrale vagale toestand te bevorderen. Enkele veelvoorkomende technieken zijn:
1. Ademhalingsoefeningen: Het bewust vertragen en verdiepen van de ademhaling helpt bij het activeren van het parasympathische zenuwstelsel en het verminderen van stressreacties. Diep ademhalen, langzaam uitademen en ademhalingspatronen zoals de 4-7-8 ademhaling kunnen kalmerend werken.
2. Bodyscans en lichaamsbewustzijn: Door middel van bodyscans worden individuen aangemoedigd om hun aandacht naar verschillende delen van hun lichaam te brengen en eventuele spanningen, sensaties of emoties op te merken. Dit helpt bij het vergroten van het lichaamsbewustzijn en het bevorderen van de verbinding tussen lichaam en geest.
3. Regulatie van de zintuigen: Het bewust gebruiken van zintuiglijke prikkels kan helpen bij het reguleren van het zenuwstelsel. Dit kan onder andere inhouden: luisteren naar rustgevende muziek, aromatherapie met kalmerende geuren, het vasthouden van een stressbal of zachte aanrakingen zoals massage of zelfmassage.
4. Sociale betrokkenheidsoefeningen: Het aangaan van veilige en ondersteunende interacties met anderen kan de ventrale vagale toestand bevorderen. Dit kan gebeuren in de therapeutische setting, waarbij de therapeut actief luistert en empathie toont. Daarnaast kunnen sociale activiteiten buiten de therapiesessies, zoals het deelnemen aan groepstherapie of het onderhouden van betekenisvolle relaties, bijdragen aan het gevoel van verbondenheid en veiligheid.
5. Co-regulatie: Therapeuten kunnen de individuen helpen bij het reguleren van hun zenuwstelsel door middel van co-regulatie. Dit omvat het aanbieden van ondersteunende aanwezigheid, het kalmeren van de ademhaling en het bieden van geruststellende woorden en gebaren. Dit kan de individuen helpen zich veiliger en kalmer te voelen.
Het is belangrijk op te merken dat therapeutische technieken variëren afhankelijk van de specifieke benadering en de behoeften van de individuele cliënt. Een gekwalificeerde polyvagaal therapeut kan een breed scala aan technieken toepassen om de ventrale vagale toestand te bevorderen en het emotionele welzijn te verbeteren.
Polyvagaal therapie heeft aanzienlijke waarde in de praktijk vanwege de holistische benadering van het begrijpen en behandelen van psychologische en emotionele aandoeningen.
De polyvagaal ladder is een concept dat wordt gebruikt binnen de polyvagaal theorie om de verschillende toestanden van het autonome zenuwstelsel te visualiseren. Het helpt ons te begrijpen hoe ons zenuwstelsel reageert op verschillende situaties en hoe we kunnen bewegen tussen deze toestanden. De ladder illustreert de hiërarchie van de drie vagale toestanden, van de meest primitieve tot de meest sociaal verbonden.
De polyvagaal ladder bestaat uit drie treden:
1. Onderste trede - Dorsale Vagale Toestand (Bevriezing en Dissociatie): Dit is de laagste trede van de ladder en vertegenwoordigt de dorsale vagale toestand. In deze toestand voelen we ons overweldigd, uitgeschakeld en geïmmobiliseerd. Het zenuwstelsel reageert op bedreigingen door te bevriezen of zich los te koppelen van de omgeving. Dit kan leiden tot gevoelens van depressie, disassociatie en onthechting.
2. Middelste trede - Sympathische Toestand (Vecht-of-Vluchtreactie): Dit is de middelste trede van de ladder en vertegenwoordigt de sympathische toestand. In deze toestand activeert het zenuwstelsel de vecht-of-vluchtreactie als reactie op gepercipieerde bedreigingen. Het hart gaat sneller kloppen, de ademhaling versnelt en spieren spannen zich aan. Deze toestand bereidt ons voor om te vechten of te vluchten.
3. Bovenste trede - Ventrale Vagale Toestand (Veiligheid en Sociale Betrokkenheid): Dit is de bovenste trede van de ladder en vertegenwoordigt de ventrale vagale toestand. In deze toestand voelen we ons veilig, gekalmeerd en in staat om verbinding te maken met anderen. Het zenuwstelsel is in staat tot zelfregulatie en ondersteunt een gezonde balans tussen activiteit en ontspanning. In deze toestand ervaren we veerkracht, empathie en sociale betrokkenheid.
Het begrijpen van de polyvagaal ladder helpt ons te herkennen in welke toestand ons zenuwstelsel zich bevindt en hoe we kunnen werken aan het bevorderen van de ventrale vagale toestand van veiligheid en verbondenheid. Therapeuten kunnen deze kennis gebruiken om individuen te begeleiden bij het ontwikkelen van zelfregulatievaardigheden en het herstellen van een gezonde balans in het autonome zenuwstelsel.
Werken met polyvagaal therapie kan zeer zinvol zijn vanwege de unieke benadering en de voordelen die het biedt voor het begrijpen en behandelen van psychologische en emotionele problemen. Hier zijn enkele redenen waarom het zinvol is om met polyvagaal therapie te werken:
1. Holistische benadering: Polyvagaal therapie biedt een holistische benadering van het begrijpen van psychologische problemen. Het erkent de nauwe verbinding tussen lichaam en geest en benadrukt de rol van het autonome zenuwstelsel bij het reguleren van onze fysiologische en emotionele reacties. Door deze verbinding te begrijpen, kunnen therapeuten een meer alomvattende en effectieve behandeling bieden.
2. Diepgaand begrip van het zenuwstelsel: Polyvagaal therapie is gebaseerd op de polyvagaal theorie van Dr. Stephen Porges, die een diepgaand begrip biedt van het functioneren van het autonome zenuwstelsel. Dit begrip helpt therapeuten om de onderliggende mechanismen van psychische problemen beter te begrijpen en gerichte interventies te ontwikkelen om het zenuwstelsel te reguleren.
3. Behandeling van trauma en stressgerelateerde problemen: Polyvagaal therapie is bijzonder effectief bij de behandeling van trauma en stressgerelateerde problemen. Het helpt individuen om veiligheid en verbondenheid te herstellen, het zenuwstelsel te kalmeren en trauma's te verwerken. Door te werken met het autonome zenuwstelsel kunnen therapeuten diepgaande verandering en genezing bevorderen.
4. Zelfregulatie en veerkracht bevorderen: Polyvagaal therapie richt zich op het versterken van zelfregulatievaardigheden en het bevorderen van veerkracht. Individuen leren hoe ze hun eigen zenuwstelsel kunnen reguleren, stress kunnen verminderen en emotionele balans kunnen vinden. Dit geeft hen een gevoel van controle en empowerment over hun eigen welzijn.
5. Toepasbaarheid op diverse aandoeningen: Polyvagaal therapie kan worden toegepast bij een breed scala aan psychologische en emotionele aandoeningen, zoals angststoornissen, depressie, posttraumatische stressstoornis (PTSS), verslaving en dissociatieve stoornissen. Het biedt een flexibele benadering die kan worden aangepast aan de specifieke behoeften van individuen.
6. Integratie van verschillende therapeutische technieken: Polyvagaal therapie integreert verschillende therapeutische technieken, zoals ademhalingsoefeningen, lichaamsbewustzijn en sociale betrokkenheidsoefeningen. Dit maakt het mogelijk om een breed scala aan interventies aan te bieden die effectief zijn bij het bevorderen van welzijn en het herstellen van evenwicht.
Kortom, werken met polyvagaal therapie biedt therapeuten een diepgaand begrip van het autonome zenuwstelsel en een effectieve benadering om trauma te behandelen.
Pauline Trum
